Internet zalewa fala reklam i materiałów promujących testy na koronawirusa. Jednak przed dokonaniem zakupu należy dokładnie sprawdzić, co chcemy wybrać i jak chcemy się zbadać. Czy ma to być test genetyczny, czy może antygenowy, badający obecność koronawirusa Sars-cov-2?

W czasie ostatnich kilkunastu miesięcy życia „z koronawirusem w tle” wielu Polaków kilkukrotnie, a nawet kilkunastokrotnie przechodziło test na koronawirusa; dotyczy to przede wszystkim tych, którzy musieli zrobić to ze względów zawodowych. Niektórzy do tej pory ani razu nie musieli sprawdzać, czy wirus ich nie zaatakował i w związku z tym nie mają rozeznania w temacie testów. Test antygenowy, test molekularny rt-pcr, a może test na przeciwciała? Chcielibyśmy wobec tego wyjaśnić, dla kogo przeznaczone są poszczególne typy testów i czym kierować się przy wyborze.

Pacjenci mają do dyspozycji trzy rodzaje testów na koronawirusa.

• test genetyczny, w którym wymaz pobierany jest z nosogardzieli,
• test antygenowy z wymazu z nosogardzieli,
• badanie krwi na obecność przeciwciał.

Test rt-pcr – charakterystyka

PCR (real time PCR) to badanie, które znalazło zastosowanie w diagnostyce wielu chorób. Metoda PCR pozwala na wykazanie bezpośredniej obecności bakterii w DNA. Badanie polega na wielokrotnym powielaniu fragmentu DNA.

Test RT-PCR t test molekularny, wykonywany w ściśle określonych warunkach laboratoryjnych. Jest rekomendowaną metodą potwierdzenia zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2, uznawanymi przez WHO i Państwowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne.

Test RT-PCR cechuje się wysoką czułością i swoistością, ale nie można tez wykluczyć wyniku fałszywie negatywnego (a więc wyniku ujemnego mimo zakażenia), jeżeli ilość materiału genetycznego jest niewystarczająca lub okno czasowe na wykonanie zostaje pominięte. U większości osób, które mają objawy koronawirusa, test RT-PCR wykrywa zakażenie już pierwszego dnia wystąpienia objawów.

RT-PCR zwykle wykrywa SARS-CoV-2 w pierwszym tygodniu wystąpienia objawów do ok. 3 tygodni od dnia zakażenia. U niektórych pacjentów z ciężkim przebiegiem koronawirus może być wykrywalny nawet powyżej 3 tygodni.

Kiedy wykonać test RT-PCR na obecność koronawirusa?

Test RT-PCR na obecność wirusa sars-cov-2 wykonywany jest w określonych sytuacjach:

• potwierdzenie zakażenia SARS-CoV-2 u osób, u których występują objawy typowe dla zakażenia (np. gorączka, zmeczenie, ból mięśni, rzadziej – utrata węchu i/lub smaku)
• potwierdzenie zakażenia po wcześniejszym uzyskaniu dodatnich wyników testu przesiewowego

Jak wspomniano, wynik testu może nie oddawać rzeczywistości, tj. być fałszywie ujemny. Aby zapewnić jego wiarygodność, należy wykonać test w prawidłowy sposób, czyli pobrać materiał do badania w odpowiednim czasie. Największe stężenie wirusa w nosogardzieli człowieka występuje w pierwszym tygodniu od momentu wystąpienia pierwszych objawów.

Po jakim czasie wyniki testu genetycznego?

Wyniki testu genetycznego nie są dostępne od ręki. Punkt pobrań przekazuje próbki do analizy i wyniki są znane przeważnie w ciągu 24 godzin od wykonania testu. W przypadku testu przeznaczonego do samodzielnego pobrania wymazu w domu może się to jeszcze wydłużyć, bo najpierw zestaw do testowania wysyłany jest do pacjenta, a następnie odbierany przez kuriera.

Test antygenowy – na czym polega?

Test antygenowy pozwala wykryć w materiale z nosa lub nosogardzieli specyficzne dla wirusa białka, które powstają w trakcie jego replikacji. To odróżnia go od testów PCR, które pozwalają wykrywać w badanej próbce materiał genetyczny wirusa. WHO dopuściło wykonywanie testów antygenowych gdy nie istnieje możliwość wykonania testu genetycznego (molekularnego) lub gdy zakażenie trzeba szybko potwierdzić.

Mimo to, decyzją ministra zdrowia z jesieni zeszłego roku, testy antygenowe są taką samą podstawą do stwierdzenia zakażenia SARS-CoV-2, jak testy PCR.

„Przyjmujemy, że testy antygenowe, które są wykonywane dla pacjenta objawowego, są taką samą podstawą stwierdzenia koronawirusa jak testy PCR-owe. Chcemy na większą skalę wprowadzić testowanie testami antygenowymi. Zastanawiamy się nad wprowadzeniem tego na SOR-y i izby przyjęć” – oświadczył w listopadzie zeszłego roku, gdy w szczycie drugiej fali zakażeń było jasne, że aby walczyć z koronawirusem, trzeba testować szybciej i sprawniej oddzielać zakażonych od niezakażonych.

Testy antygenowe dopuszczone przez WHO muszą mieć czułość ≥ 80% i swoistość ≥ 97%. Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych zaleca, by wynik zarówno dodatni, jak i ujemny weryfikować testem molekularnym.

Wymaz do testu pobrany jest z nosa lub nosogardzieli. Czas oczekiwania na wynik to kilka minut, w najgorszym wariancie – do 30 minut. Krótki ca oczekiwania (w porównaniu do testów PCR) to ogromna zaleta. Szybki test pozwala szybko ustalić, czy pacjent jest zakażony, a jeśli tak, to skierować go do izolacji.

W przypadku obu testów wynik pozytywny powoduje, że pacjent musi udać się na 10-dniową izolację, zaś jego domownicy w kwarantannie spędzą 17 dni. To konieczne, by zakażenie sars-cov-2 nie było transmitowane na inne osoby.

Rodzaje testów na koronawirusa: który test dla podróżujących za granicę

Większość krajów wymaga, by osoby przekraczające granicę przedstawiły negatywny wynik testu. Należy je wykonać w określonym czasie przed podróżą. Raje respektują oba rodzaje testów, w związku z tym przed podróżą należy sprawdzić, jakie wymagania stawia kraj, do którego chcemy się udać. Większość lotnisk umożliwia wykonanie testu bezpośrednio przed lotem.

Czas oczekiwania na wynik należy uwzględnić w procedurze lotniskowej i przyjechać do portu lotniczego na tyle wcześnie, by zdążyć z wykonaniem testu. W przypadku testów PCR, których wynik znany jest następnego dnia, test trzeba zaplanować w dniu poprzedzającym lot.

Test na obecność przeciwciał

Badanie to wykrywa przeciwciała anty-SARS-CoV-2 w klasie IgM, IgG lub obu klasach, które są wytwarzane w odpowiedzi na kontakt z koronawirusem. Test serologiczny daje nam informację o tym czy pacjent przebył chorobę covid-19. Polecany jest dla osób, które nie miały objawów, ale podejrzewają, że mogły przejść zakażenie koronawirusem.

Test na przeciwciała nie jest stosowany w diagnostyce aktualnego zakażenia czy oceny leczenia i nie może być traktowany jako alternatywa dla opisanych wcześniej testów. Ten test to sposób na zaspokojenie ciekawości pacjenta, czy w jego przypadku infekcja miała miejsce, a co za tym idzie, czy jego organizm wytworzył przeciwciała.

Badanie przeciwciał powinno być wykonane nie wcześniej niż 2-3 tygodnie po wystąpieniu objawów. Jeśli test na przeciwciała wykonamy za wcześnie, jest ryzyko, że wynik nie będzie wiarygodny.

Badania w kierunku przeciwciał mogą zostać przeprowadzone zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak i w domu. Zestaw do testu można kupić w domu.